Aile danışmanlığı, aile üyelerinin karmaşık ihtiyaçlarını ve etkileşimlerini ele alarak, ilişkileri güçlendirmeyi ve sağlıklı bir işlevsellik yaratmayı hedefleyen çeşitli terapötik yaklaşımları içerir. Etkili bir aile danışmanı, eklektik bir yaklaşım benimseyerek aile dinamiğine ve bireylerin ihtiyaçlarına uygun teknikleri kullanabilir.

Aile Danışmanlığı Sürecinin Yapısı ve Temel Yaklaşımlar

Aile danışmanlığı süreci, genel olarak bir giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Giriş bölümünde, terapist ve danışanlar birlikte çalışmaya ne kadar uygun olduklarını değerlendirir ve bir plan hazırlar; bu genellikle hem çift olarak ortak seansları hem de bireysel tanıma seanslarını içerir. Bireysel seanslarda, danışanın çocukluk yaşantısı, ebeveynlerle ilişkileri ve ilişkinin dışındaki stres kaynakları gibi konulara bakılarak büyük resim anlaşılmaya çalışılır. Gelişme bölümü ise belirlenen konuların çalışıldığı, asıl zamanın ayrıldığı kısımdır ve burada farklı terapi yöntemleri devreye girer.

1. Aile Danışmanlığı Duygu Odaklı Çift Terapisi (DOÇT/EFT)

Duygu odaklı çift terapisi, dünyada etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış yaklaşımlardan biridir ve bağlanma kuramına odaklanarak, duyguları merkezine alır. Bu yaklaşımda amaç, duyguları bastırmak yerine, kızgınlık ve acı gibi tüm duyguların güvenli bir ortamda sahici bir şekilde paylaşılmasını sağlamaktır. DOÇT’nin gelişme bölümündeki aşamaları şunlardır:

1. Hararetin Alınması ve Konuşulabilir Hale Gelmek: Bu aşamada terapist, konuşmayı imkansız hale getiren hararetli kavgalara ve tartışmalara müdahale eder, negatif döngülerin fark ettirilmesini sağlar.

2. Yakınlaşmak ve Yaraları Tamir Etmek: Konuşulabilir hale geldikten sonra, geçmişte yaşanan kırgınlıklar ve travmalar sağlıklı bir etkileşimle ele alınır, bu da duygusal yakınlaşmayı beraberinde getirir.

3. Yeni Çözümler Bulmak: İlk iki aşama tamamlandığında, çiftler problem yaşadıkları konularda ortak çözümleri kendi başlarına bulabilir hale gelirler.

2. Bilişsel Davranışçı Aile Terapisi (BDAT)

BDAT, aile ilişkilerinden ziyade belirli davranış örüntülerini değiştirmeye odaklanır. Bu yaklaşım, uygunsuz davranışları yadsımayı ve iyi davranışı ödüllendirmeyi öğreten edimsel koşullanmadan etkilenmiştir. BDAT, temel sorunu gidermek için davranışsal hedefler belirler ve çarpık inançları çözmeye yardım eder. Kullanılan bazı teknikler:

Olumsallık Sözleşmesi: Eşlerin birbirlerinin yaptığı değişikliklere bağlı olarak kendilerinde değişiklik yapmayı kabul etmesi ilkesidir.

Pekiştirme ve Şekillendirme: Negatif davranışları azaltmaktan çok pozitif davranışları artırmaya odaklanılır. Şekillendirme, pekiştirici değişikliklerin küçük adımlarla yapılmasını içerir.

Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Çiftlerin düşünce ve yargıyı duyguyla karıştırma eğilimine karşı niyet ve sonuç arasındaki farkı anlamaları sağlanır. Örneğin, yıkıcı eleştiriler yerine yapıcı iletişim biçimleri öğretilir; “Sen beni incitmekten zevk alıyorsun” yerine “Senden bunları duymak beni çok incitti” ifadesi gibi.

3. Çözüm Odaklı Terapi

Çözüm odaklı terapistler, sorunların nedenlerini bilmenin zorunlu olmadığı radikal görüşüne sahiptir. Bu yaklaşımın hedefi, temel yakınmaları olabildiğince hızlı bir şekilde çözmek ve danışanların güçlü yönlerini ve mevcut çözümlerini (istisnalarını) vurgulamaktır.

Mucize Soru: Danışanlar şikayetlerini belirsiz bir dille anlattıklarında etkilidir; sorunun ortadan kalkması durumunda yaşamlarının nasıl olacağını hayal etmelerine yardımcı olur.

Ölçeklendirme Soruları: İlerlemeyi ölçmek ve hedefe yönelik mevcut düzeyi değerlendirmek için kullanılır.

İltifatlar: Danışanları başarılarını anlatmaya davet ederek kendine güvenlerini güçlendirir ve neyin işe yaradığını işaret eder.

4. Geştalt Terapi:

Geştalt terapi, bireyi bütüncül olarak ele alır ve “şimdi ve burada” gerçekleşen deneyime odaklanır. Bireyin kendini keşfetmesi ve yaşamının sorumluluğunu alması iyileşmenin yoludur.

Çift Sandalye Tekniği: İfade edilmemiş duyguların ortaya çıkmasını sağlamak veya iç çatışmaları çalışmak için kullanılır.

Farkındalık (Awareness): Bireyin bedenindeki (duyum), duygularındaki, düşüncelerindeki ve dış dünyadaki temas sınırındaki ihtiyaçlarının farkına varmasına odaklanır.

Sorumluluk Alma: Danışanların kurban rolünden çıkması ve olumsuz durumların sorumluluğunu üstlenmesi teşvik edilir.

5. Diğer Aile Danışmanlığı Yaklaşımları ve Teknikleri

Bowen Aile Sistemleri Terapisi: İnsan ilişkilerini bireysellik ve birliktelik olmak üzere iki karşıt güçle açıklar. Terapide, bireylerin kendi duygusallıklarını düzenleme yeteneğini (farklılaşma) artırmak ve ailedeki duygusal üçgenlerden çıkmak hedeflenir.

Stratejik Aile Danışmanlığı: Bu yöntem, özellikle gelişim ve organizasyon güçlükleri olan aileler için veya rehberliğe ihtiyaç duyan aileler için tercih edilebilir; teknik odaklı, kısa süreli ve pozitif bir yaklaşımdır.

Krize Müdahale: Yoğun stres veya travmatik olaylar yaşayan bireylere kısa süreli ve destekleyici bir yaklaşım sunar. Amacı, bireyi kriz öncesi işlevselliğine döndürmek ve psikoterapi sürecine hazırlamaktır. Teknikleri arasında normalleştirme, duygusal ifade için cesaretlendirme, gevşeme egzersizleri ve duygu günlüğü tutulması yer alır.

Aile danışmanlığının temel amacı, aile üyelerinin birbirini anlamasını sağlamak, uzlaşma ve paylaşımları artırmak, böylece sağlıklı ve güçlü ailelerden oluşan güçlü bir toplum inşa etmektir. Bu süreç, iletişimin düzeltilmesi ve her bir bireyin aile içindeki ihtiyaçlarının görülmesiyle ilerler.

Daha fazlası için tıklayınız.

İletişim için tıklayınız.